In het vakgebied van creativiteit en innovatie speelt stress of druk een cruciale rol. Maar niet alle stress is gelijk: het effect hangt af van de mate waarin stress wordt ervaren. Dit fenomeen kun je voorstellen als een lineair spectrum, met hypostress aan de ene kant, distress aan de andere en daartussen de zones van positieve en negatieve eustress.
Hypostress verwijst naar een toestand waarin elke vorm van druk ontbreekt. Medewerkers ervaren geen vraag of noodzaak om op zoek te gaan naar vernieuwing. De dingen zijn goed zoals ze zijn. Zonder uitdagingen of stimulansen ontbreekt elke incentive om creatief te denken. Je vertrouwt dan enkel op de intrinsieke motivatie van je medewerkers om te vernieuwen ondanks dat er geen enkele vraag is vanuit de organisatie. Een organisatie die waarde hecht aan wendbaarheid en dus innovatie, wil deze toestand dan ook vermijden.
Aan de andere kant van het spectrum bevindt zich distress: de druk is zo hoog dat medewerkers het niet meer aankunnen. De uitdaging is in hun ogen onmogelijk waardoor ze het al op voorhand opgeven. Er is veel te weinig tijd en middelen of de uitdagingen zijn te groot, waardoor ze zelfs niet het begin van een oplossing zien. Deze vorm van negatieve stress leidt tot angst, verlamming en een ieder-voor-zich reflex. Innovatie is op deze manier onmogelijk.
The effect of stress on creativity and innovation
De zone tussen hypostress en distress wordt ook wel de eustress-zone genoemd, onderverdeeld in positieve en negatieve eustress. Hier ervaren medewerkers een zekere mate van druk — hoog genoeg om hen uit te dagen, maar niet zo hoog dat het verlammend werkt.
Positieve eustress stimuleert creativiteit en innovatie
Bij positieve eustress voelen medewerkers zich net genoeg uitgedaagd om creatief en geactiveerd te blijven, zonder zich overweldigd te voelen. Er wordt expliciet gevraagd om hun ideeën. Hun nieuwsgierigheid wordt geprikkeld. Ze hebben een duidelijk doel voor ogen en krijgen voldoende (niet ongelimiteerd) tijd en middelen om écht breed te denken. Het gevolg hiervan is dat mensen eerder lateraal gaan denken en heel breed exploreren wat de originaliteit ten goede komt.
Competitie tussen teams kan hier motiverend werken, mits het constructief wordt ingezet. Denk daarbij bijvoorbeeld aan vraaggestuurde innovatie sprints of innovatie challenges die in de volledige organisatie worden uitgezet. Doordat er een duidelijke vraag en een helder kader op tafel ligt, weten de medewerkers goed wat er van hen verwacht wordt. Indien ze bovendien begeleid worden om op een gestructureerde manier op zoek te gaan naar vernieuwende oplossingen, verhoogt hun kans op succes. Dat zorgt er vervolgens weer voor dat ze ook later geneigd zullen zijn om dit gedrag vaker te herhalen.
Een manier waarop je dit makkelijk kan stimuleren tijdens een sessie, is door mensen tijdens een oefening te vragen naar hoeveel tijd ze nodig hebben en hen vervolgens nog net iets meer ruimte te geven.
Negatieve eustress kan als noodoplossing voor eenmalige innovatie
In de negatieve eustress-zone is de druk hoog, maar niet verlammend. Ze krijgen net te weinig tijd en middelen terwijl de uitdagingen toch vrij complex zijn. Medewerkers denken dan: “Dit is bijzonder moeilijk, maar misschien niet onmogelijk.” Wat vast staat, is dat het 'klassieke denken' niet meer zal werken. Hierdoor zijn ze bereid conventies te doorbreken, vastgeroeste regels overboord te gooien en onorthodoxe oplossingen te bedenken. Typisch is dat er minder in de breedte over vernieuwing wordt gedacht. Bij negatieve stress zal men eerder verticaal naar manieren zoeken om om obstakels voor bestaande ideeën uit de weg te ruimen.
Voorbeelden hiervan zijn de ontwikkeling van de atoombom, de race naar de maan of recenter nog de ontwikkeling van het covid vaccin, waarin extreme omstandigheden leidden tot uitzonderlijke sprongen voorwaarts.
Sommige managers maken gebruik van deze aanpak, door een zogenaamd ‘burning platform’ te creëren. Op de korte termijn kan dit tot indrukwekkende resultaten leiden, maar de lange termijn kan een tol eisen op zowel het fysieke als mentale welzijn van medewerkers. Door de negatieve effecten van langdurige blootstelling aan negatieve stress is dit geen duurzame methode voor innovatie.
Wil je een duurzame stroom van creativiteit en innovatie binnen jouw organisatie? Zet dan vooral in op positieve eustress. Creëer een omgeving waarin medewerkers worden uitgedaagd én ondersteund, met voldoende richting, middelen en — indien nodig — een gezonde vorm van competitie. Enkel in uitzonderlijke situaties kies je voor negatieve eustress. Zorg dan nadien ook voor goede nazorg voor je medewerkers die voor jou door het vuur zijn gegaan.
Bij Bedenk helpen we organisaties een klimaat te ontwikkelen waarin positieve eustress de motor is van duurzame vernieuwing. Benieuwd naar wat we voor jouw organisatie kunnen betekenen? Neem gerust contact met ons op en ontdek hoe we samen een cultuur van succesvolle, gedragen innovatie kunnen bouwen.
Ontdek hoe het gesteld is met jullie innovatiecultuur
Vul de freemium versie van onze wetenschappelijk onderbouwde test in en krijg dadelijk een eerste rapport
Meer weten?
Is jouw innovatiespier geprikkeld?
Hi, voor je verder gaat… eerst even jouw beslissing. Wij gebruiken cookies om de website goed te kunnen laten werken, voor het optimaliseren van jouw gebruikerservaring en het bijhouden van statistieken. We gebruiken enkel met jouw toestemming optionele cookies voor marketingdoeleinden zoals het tonen van gepersonaliseerde advertenties. Lees er meer over in onze cookieverklaring.
Deze cookies zijn nodig voor het goed functioneren van de website en kunnen niet worden geweigerd. Meer informatie cookieverklaring.
Wij gebruiken analytische cookies om bij te houden en te analyseren hoe gebruikers onze website gebruiken. Het gebruik van software voor webanalyse helpt ons te begrijpen hoe bezoekers onze website ervaren. We houden onder meer bij: hoeveel tijd bezoekers doorbrengen op de website, welke pagina’s zij bezoeken, waar men op de pagina klikt en tot hoe ver men scrolt. Deze gegevens worden zo veel mogelijk geanonimiseerd of gepseudonimiseerd.
We maken gebruik van marketingcookies voor advertentie- en (re)marketingdoeleinden. Hiermee kunnen we de effectiviteit van onze campagnes en advertenties meten en verbeteren. Deze cookies worden enkel geplaatst nadat je hiervoor toestemming hebt gegeven.
Wanneer we video’s van bijvoorbeeld Youtube of Vimeo integreren op onze website, plaatsen deze partijen cookies om meer te weten te komen over jouw surfgedrag. Indien je deze cookies niet toelaat, zullen we deze content niet tonen. Meer informatie cookieverklaring.
Je kunt jouw keuze op elk gewenst moment wijzigen via de cookieinstellingen onderaan de website